Serie over trauma 3
Inleiding
CMFT wordt veel toegepast bij behandeling van getraumatiseerde mensen. Heel in het bijzonder bij vroegkinderlijk trauma, waarin CMFT onderscheidend genoemd mag worden en zoals zal blijken, heel noodzakelijk is. Dit is een vervolg op blog 1 & 2 waar we spraken over wat trauma is, wanneer je een ervaring trauma noemt en over de impact van vroegkinderlijk trauma. We gingen daarna door op hechting, onderscheid in trauma en wat het met je doet.
Overzicht deze blog
1. Automatische reacties op trauma
2. Trauma en het lichaam
3. Lichaamsbenadering, coregulatie en CMFT
4. Trauma en CMFT, conclusies
3.1 Automatische reacties op trauma
Dr. Anne Marsman onderscheidt:
Fight = vechten, verdedigen [sympathisch]
Flight = op de vlucht slaan [sympathisch]
Freeze = bevriezen [dorsaal en sympathisch]
Follow = volgen, onderwerpen, gehoorzamen [dorsaal en sympathisch]
Fawn = vlijen, pleasen, conflictvermijding [dorsaal en sympathisch]
Flop = shutdown, ineenstorten, immobilisatie [dorsaal]
3.2 Trauma en het lichaam
Heel je lichaam reageert op trauma. Hormonaal [sympathisch] maar bijv. ook je hart en longen, maag, blaas en darmen [sympathisch en dorsaal].
Trauma is lichamelijk. Heel het lichaam heeft het immers ervaren en slaat het gebeurde op, waaraan het niet kon ontsnappen. Al word je 93, het gaat niet zomaar weg.
Het lichaam wordt eerder gespannen, kan spanning moeilijker loslaten en vaak niet meer terugkeren tot het oorspronkelijke niveau. Het is in voortdurende staat van stress, extra gevoelig voor kwalen i.v.m. aanmaak stresshormonen. Dit alles heeft o.a. invloed op ons immuunsysteem. Trauma verstoort de relatie met je lichaam.
Juist omdat centrum van Broca wordt gedeactiveerd bij trauma en omdat het trauma een lichamelijk gebeuren is, is het nodig om naar het lichaam te luisteren. Het serieus te nemen en met aandacht bij te zijn. Want zonder je lichaam te voelen, kun je je emoties niet ervaren. Dit in het besef dat het lichaam, net als ons limbische brein wél herinnert!
3.3 Lichaamsbenadering, coregulatie en CMFT
Gelukkig kan het zenuwstelsel ook positief reageren op het zenuwstelsel van een ander (coregulatie). Je kunt dit niet alleen mooi zien tussen ouders en hun baby, maar dit kun je ook waarnemen tussen bijv. de CMFT-hulpverlener en cliënt. De meeste mensen worden snel rustig als ze door bijv. de hulpverlener worden gezien en erkend. Hier reguleert het in rust zijnde zenuwstelsel van de CMFT-hulpverlener werkend vanuit de ventrale vagus het zenuwstelsel van de client dat hierdoor ook meer en meer in de staat komt van de ventrale vagus, waardoor het trauma verwerkt kan worden.
Dr. Anne Marsman zegt dat: ‘ingrijpende gebeurtenissen in de jeugd niet alleen impact hebben op de psyche, maar ook op het lichaam. Verondersteld wordt dat deze impact voor een aanzienlijk deel via het lichaam beleefd wordt, bijvoorbeeld als verhoogde stress gevoeligheid en verhoogde stress reactiviteit. Voor behandeling van psychische aandoeningen betekent dit dat deze niet alleen cognitief moet worden ingestoken (veelal de ‘gouden standaard’), maar dat er ook meer gebruik gemaakt zou moeten worden van lichaams- en ervaringsgerichte methodieken die juist ook het lichaam adresseren’. Dat is ook noodzakelijk voor een gezonde(re) samenleving.
Deze benadering vraagt om coregulatie, omdat een getraumatiseerde dit zichzelf onvoldoende kan bieden. Een CMFT-hulpverlener leert cliënt eerst vertrouwd te worden met lichamelijke gewaarwordingen, omdat herstel van trauma volgens prof. Bessel vd Kolk niet buiten het lichaam om kan gaan. Dit valt niet altijd mee. Het is dan ook belangrijk dat de CMFT-hulpverlener de autonome adaptieve reacties, zoals als ‘uit de verbinding gaan’, valideert en het behapbaar maakt.
Wat CMFT biedt is dat je veiligheid kunt ervaren of terugvinden als je met een hulpverlener bent bij wie je veilig voelt. Niet alleen een luisterend oor of een arm om je heen. Maar ook de met bewogenheid kijkende ogen van iemand die er even echt voor je is, iemand die je gedurende de sessie volledig een plekje in diens hart geeft. Samen met je meegaat in de verwerking van het trauma en wel in het hier en nu. Allemaal signalen van coregulatie. Het is zelfs meer dan dat. Het is niet alleen dat je tot rust komt, maar het bewerkt ook herstel. Dit herstel gaat op een zeer natuurlijke wijze, die aansluit bij het functioneren van het menselijk brein. Tenslotte blijkt uit onderzoek dat vroegkinderlijk trauma de meeste gevolgen hebben. En juist daar blijkt CMFT op zijn best.
3.4 Trauma en CMFT, conclusies
We stonden stil bij de enorme impact van trauma op lichaam, psyche en algeheel welbevinden. Immers, je eigen zenuwstelsel, stress en emoties gezond kunnen reguleren zijn essentiële vaardigheden voor zowel lichamelijk als mentaal welzijn.
CMFT voldoet aan het criterium van dr. Anne Marsman en onderscheidt zich in de praktijk op het vroegkinderlijk niveau, hoewel het op meerdere niveaus werkzaam blijkt te zijn.
De impact van trauma is nog héftiger als het trauma vroegkinderlijk is, zagen we. Zowel trauma ten gevolge van gemis als van wat is aangedaan. Dat proces is meestal pittig voor de cliënt. Iemand als dr. Pat Ogden (p.677) stelt: ‘aangezien het ophalen van pijnlijke, aan gehechtheid gerelateerde emoties in de therapie gepaard gaat met een soortgelijke intensiteit, moeten cliënten in staat zijn om deze intensiteit te verdragen. En vervolgens, samen met jou, op de juiste manier reguleren’. CMFT voldoet ook aan dit criterium. Bij CMFT wordt een veilige setting verondersteld, waar men, samen met de getrainde CMFT-hulpverlener in het hier en nu is en samen de lichamelijke gewaarwordingen worden ervaren én verdragen. Dus niet alleen, maar mét die CMFT-hulpverlener, die deze lichaamssensaties ook ervaart. Hierbij reguleert de CMFT-hulpverlener de cliënt, hoewel die er zelf ook toe kan bijdragen. De hulpverlener synchroniseert cliënt met zijn/ haar rust. Dit is kenmerkend voor de CMFT-benadering. De training tot CMFT-hulpverlener leidt hulpverleners hiertoe op. Want wij geloven, zien en ervaren dat CMFT een antwoord biedt op wat trauma met je doet.